کد مطلب:43754 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:18

گنجینه پرسمان » خانواده و زندگي

الف ـ چرا پسران و دختران از لحاظ حجاب، دين و غيره، با هم تفاوت دارند؟

ب ـ چرا پسران چادر يا مقنعه سرشان نميكنند و همة بدبختيها براي دختران است؟ ج ـ چرا پس از فهميدن دوستي يك پسر با يك دختر، حرف و حديثها نسبت به پسر زودتر تمام ميشود، اما نسبت به دختر تا آخر عمر باقي ميماند؟

الف ـ قبل از هر چيز لازم به ذكر است كه، آنچه حقيقت انسان را تشكيل ميدهد قلب و روح انساني است از ديدگاه قرآن زن و مرد از نفس واحده هستند. يَـََّأَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُواْ رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَ َحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالاًكَثِيرًا وَنِسَآءً;(نسأ،1)، بنابراين ماية اصلي زن و مرد يكي بوده و هيچ يك بر ديگري ترجيح ندارد، به بيان قرآن هر دو مكمل و نيازمند هم هستند. وَ مِنْ ءَايَـَتِهِيَّ أَنْ خَلَقَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَ َجًا لِّتَسْكُنُوَّاْ إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُم مَّوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِي ذَ َلِكَ لاَ ئَيَـَتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ ;(روم،21)

عمده تفاوتهايي را كه ميتوان در نظر گرفت، عبارتند از: تفاوتهاي روحي رواني، كه خداوند زن را با عاطفهتر و مرد را عقلانيتر خلق كرده كه هر دو در كنار هم مكمل هم هستند; و تفاوتهاي جسماني ـ مذكر و مؤنث بودن ـ. اما در مسايل ارزشي قرآن هر دو را يكسان دانسته و ملاك برتري و ترجيح را تقواي بيشتر انسان قرار ميدهد، چه زن باشد چه مرد. يَـََّأَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَـَكُم مِّن ذَكَرٍ وَ أُنثَيَ وَ جَعَلْنَـَكُمْ شُعُوبًا وَ قَبَآغلَ لِتَعَارَفُوَّاْ إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَغكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ ;(حجرات،13)

خداوند در مورد اعمال، با مكلفين يكسان برخورد ميكند. أَنِّي لاَ َّ أُضِيعُ عَمَلَ عَـَمِلٍ مِّنكُم مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَيَ بَعْضُكُم مِّن بَعْضٍ... (آلعمران،195)، نزد خداوند عمل صالح ملاك است، از هر كس كه باشد مَنْ عَمِلَ صَـَـلِحًا مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَيَ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُو حَيَوَةً طَيِّبَةً وَ لَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ ;(نحل،97)، بنابراين اينجا بايد ميان مسايل حقوقي و ارزشي فرق گذاشت، چرا كه قرآن در مسايل ارزشي زن و مرد را يكسان دانسته، چون انسانيت آنها مورد نظر است; اگر ميبينيم قرآن در جايي از مردان شايسته سخن ميگويد، (شخصيتي همچون لقمان حكيم; لقمان/12)، در جايي ديگر از زنان شايسته نيز نام ميبرد. (مثل: همسر فرعون، 11/تحريم و حضرت مريم; 43/آلعمران و...) و در اين زمينه قرآن همچنان كه همة حقايق را بيان كرده، از مقام والاي زن نيز دفاع نموده و حقيقت وجودي شخصيت او را معرفي كرده است. اما در مسايل حقوقي چون تفاوتهايي ميان زن و مرد وجود دارد و يكسان نيستند، به طور طبيعي حقوق اين دو نميتواند يكسان باشد; ممكن است حقوقي مربوط به زنها باشد و مردان از آن بيبهره باشند و بالعكس.

ب ـ پوشش، هم براي مردان و هم براي زنان است حجاب براي بانوان، كه بهترين نوع آن چادر است، به لحاظ آفرينش و شخصيت گرانسنگي است كه خانمها دارند و يك ارزش، كرامت و بها دادن به آنها است و بي حجابي، بي بندوباري و در معرض بيگانگان و نامحرمان قرار گرفتن، پژمردگي، بدبختي، بيشخصيتي، آلودگي و... را در پي دارد.

در جهان طبيعت، در اطراف يك گل، حجابهاي مختلفي وجود دارد تا گل، محفوظ بماند واگر هر چشم و دست آلودهاي به آنها برسد پرپر و پژمرده ميشوند و طبيعت زيبايي خود را از دست ميدهند. زن در زبان احاديث به گل معرفي شده است; اين گل بايد حفظ شود و بيشترين مسئوليت در اينباره، متوجه خود بانوان است; از اين رو، با حفظ حجاب، خود را از آلودگيهاي گوناگوني كه در جامعه وجود دارد، حفظ ميكنند;

از اين رو، در قرآن كريم، چندين آيه در مورد حجاب و پوشش زنان آمده است، و در برخي از آن آيات، به كيفيت و شكل حجاب پرداخته شده است. خداوند ميفرمايد: و به زنان با ايمان بگو ديدگان خود را ]از هر نامحرمي[ فرو بندند و پاكدامني ورزند و زيورهاي خود را آشكار نگردانند; مگر آنچه ]به طور طبيعي[ از آن پيداست. و بايد مقنعه خود را بر گردن خويش ]فرو[ اندازند، و زيورهايشان را جز براي شوهرانشان يا پدرانشان يا پدران شوهرانشان يا پسرانشان يا پسران شوهرانشان يا برادرانشان يا پسران برادرانشان يا پسران خواهرانشان يا زنان ]همكيش[ خود يا كنيزانشان يا خدمتكاران مرد كه رغبتي ]به زنان[ ندارند يا كودكاني كه بر عورتهاي زنان وقوف حاصل نكردهاند، ]در اين مورد چيزي نميفهمند[ آشكار نكنند; و پاهاي خود را ]به گونهاي به زمين[ نكوبند تا آنچه از زينتشان نهفته ميدارند، معلوم گردد. اي مؤمنان! همگي ]از مرد و زن[ به درگاه خدا توبه كنيد. اميد است كه رستگار شويد. (نور، 31) در اين آيه چند نكته قابل توجه است:

1. زنان نبايد زينتهاي خود را ـ جز در مواردي كه به طور طبيعي ظاهر است ـ آشكار سازند. منظور از زينت، همان آلات زينتي هستند كه زنان حق نماياندن آنها را بر ديگران ندارند; به اين ترتيب، آشكار كردن هر نوع زينتي، حتي لباسهاي زينتي و مخصوص كه در زير لباس عادي يا چادر ميپوشند، جايز نيست; زيرا قرآن از اين عمل نهي فرموده است.(ر.ك: تفسير نمونه، ج 14، ص 438 ـ 441.)

2. آنها بايد خِمارهاي خود را بر سينههاي خود بيفكنند. و ليضربن بخمرهنّ عليَ جيوبهنّ واژة خُمُر، جمع خمار به معني پوشش است; امّا معمولاً به چيزي ]روسري يا مقنعهاي[ گفته ميشود كه زنان سر خود را با آن ميپوشانند.(مفردات الفاظ قرآن كريم، راغب اصفهاني، ص 298، دارالعلم، بيروت.)

كلمة جيوب نيز جمع جيب و به معني يقة پيراهن است كه از آن به گريبان تعبير ميشود و گاه به قسمت بالاي سينه به تناسب مجاورت با آن نيز اطلاق ميشود.(ر.ك: قاموس قرآن، سيدعلياكبر قرشي، ج 1، ص 91، دارالكتب الاسلامية.)

دستوري كه آية فوق در مورد انداختن گوشة مقنعه به روي گريبان ميدهد، مفهومش پوشاندن تمام سر و گردن و سينه است.(نمونه، ج 14، ص 450.)

3. زنان در مواردي مجازند زينت خود را آشكار كنند كه در آية 31، سورة نور به موارد آن اشاره شده است.(تفسير نمونه، همان، ص 440 و 441.)

البته دستور حجاب فقط در مورد بانوان نيست، بلكه مردها نيز بايد شؤون و عفاف اسلامي را رعايت كنند، چنان كه قرآن مجيد در مورد مردان ميفرمايد: قُل لِّلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَـَرِهِمْ وَ يَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَ َلِكَ أَزْكَيَ لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرُ بِمَا يَصْنَعُونَ; (نور، 30) به مردان با ايمان بگو: ديده فرو نهند و پاكدامني ورزند، كه اين براي آنان پاكيزهتر است، زيرا خدا به آنچه ميكنند آگاه است.

جملة و يحفظوا فروجهم چنان كه در روايات بيان شده مربوط به پوشانيدن عورت از نگاه ديگران است.(ر.ك: تفسير نمونه، آية الله مكارم شيرازي، ج 14، ص 438، دارالكتب الاسلامية / تفسير نورالثقلين، الحويزي، ج 3، ص 587 ـ 588، مؤسسه مطبوعاتي اسماعيليان.)

بنابراين بر مردان لازم است چشم خود را از نگاه به نامحرم حفظ نمايند، و مراعات عفاف نموده، عورت خود را از نگاه ديگران بپوشانند; اما پوشاندن بقيه بدن واجب نيست، مگر در صورتي كه بداند زنان نامحرم به بدن او نگاه ميكنند كه در اين صورت لازم است بدن خود را از نگاه آنان بپوشاند، تا كمك به گناه آنان نكرده باشد.(ر.ك: توضيح المسائل مراجع، بني هاشمي، ج 2، ص 449)، استفتائات مقام معظم رهبري، دفتر انتشارات اسلامي.)

امافلسفه حجاب: عفت و پاكدامني، با آفرينش و فطرت زن به هم آميخته است، و در آفرينش او، جايگاه عظيم و بلندي دارد كه هم خود زنان خواهان عفت و پاكدامني هستند و هم ديگران زن را با اين ويژگي ميخواهند. اسلام نيز آفرينش زن و صلاح و خير جامعه را در نظر گرفته، و حجاب را لازم شمرده تا عفت بروني زن، با عفت دروني او هماهنگ و بنيان خانواده مستحكم گردد و زن همچون كالاي ناچيزي در معرض همگان قرار نگيرد.

قرآن مسأله حجاب را در چند آيه، يادآوري و در بعضي از آنها به حكمت و فلسفه آن هم اشاره كرده است كه برخي از آنها عبارتند از:

1. پاكي دلهاي مردان و زنان و آلوده نشدن آنها: در مكتب قرآن، علاوه بر بهداشت جسمي (كه در دنيا مطرح است) يك نوع بهداشت روحي و رواني هم وجود دارد كه چنانچه مراعات نشود، روح مسموم ميشود، و آثار خطرناكي را در پي دارد كه از مسموميت جسمي به مراتب خطرناكتر است. در برخي آيات، به رعايت اين نوع از بهداشت توصيه شده است.

قرآن، در آية 53 سوره احزاب در مورد روبرو شدن و صحبت كردن با زنان پيامبر ميفرمايد:

... و إذا سألتموهنّ متَعاً فسئلوهن من ورأ حجاب ذَلكمئگطهر لقلوبكم و قلوبهنّ...; و هنگاميكه چيزي ]از وسايل زندگي را به عنوان عاريت[ از آنان ]=همسران پيامبر[ ميخواهيد، از پشت پرده بخواهيد. اين كار، براي پاكي دلهاي شما و آنها بهتر است.

2. در امان ماندن از اذيت افراد سبكسر: خداوند در آية 59 سوره احزاب ميفرمايد: يـَ ئ'يّها النبي قل لأزوَجك و بناتك و نسأ المؤمنين يدنين عليهنّ من جَلبَيبهنّ ذَلكئگدنيَئگن يعرفن فلايؤذين و كان الله غفوراً رحيماً; يعني: اي پيامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو: روسريهاي بلند خود را بر خويش فرو افكنند ]طوري كه زير گلو و سينههايشان پيدا نباشد[ اين كار براي اينكه شناخته شوند و مورد اذيت ]اهل فسق و فجور[ قرار نگيرند، بهتر است، (و اگر تاكنون خطا و كوتاهي از آنها سر زده توبه كنند) خداوند همواره آمرزنده و رحيم است.

3. به طمع نيفتادن افراد سبكسر و بيماردل: در آيه 32 سوره احزاب خطاب به زنان پيامبر ـ كه در واقع خطاب به همه زنهاست ـ آمده است: ...به شكل هوسانگيز سخن نگوييد كه بيماردلان در شما طمع كنند، و سخن شايسته بگوييد و در آيه 30 و 31 سوره نور خطاب به پيامبراكرمميفرمايد: قل للمؤمنين يغضّوا منئگبصَرهم و يحفظوا فروجهم ذَلكئگزكيَ لهم...; به مؤمنان بگو چشمهاي خود را ]از نگاه به نامحرمان[ فرو گيرند، عفت خود را حفظ كنند. اين، براي آنان پاكيزهتر است... # و به زنان با ايمان بگو چشمهاي خود را ]از نگاه هوسآلود[ فرو گيرند، و دامان خويش را حفظ كنند و زينت خود را ـ جز آن مقدار كه نمايان است ـ آشكار نكنند، و ]اطراف[ روسريهاي خود را بر سينه خود افكنند ]تا گردن و سينه با آن پوشانده شود[، و زينت خود را آشكار نسازند; مگر براي شوهرانشان، يا پدرانشان، يا پدر شوهرانشان، يا پسرانشان، يا پسران همسرانشان، يا برادرانشان، يا پسران برادرانشان، يا پسران خواهرانشان، يا زنان همكيششان، يا بردهگانشان ]كنيزانشان[، يا افراد سفيه كه تمايلي به زن ندارند، يا كودكاني كه از امور جنسي مربوط به زنان آگاه نيستند، و هنگام راه رفتن، پاهاي خود را به زمين نزنند تا زينت پنهانيشان دانسته شود ]و صداي خلخال كه بر پادارند به گوش رسد[. اي مؤمنان همگي به سوي خدا باز گرديد تا رستگار شويد!

علاوه بر آنچه بيان شد، استواري اجتماع و استحكام پيوند خانوادگي، جلوگيري از چشم چرانيها، حفظ ارزشها، احترامِ زن ـ كه هر اندازه متينتر و باوقارتر و عفيفتر حركت كند و خود را در معرض نمايش مرد نامحرم نگذارد به احترامش افزوده ميشود ـ از ديگر علتها و فلسفههاي حجاب است كه از آيات و روايات استفاده ميشود.(جهت آگاهي بيشتر ر.ك: مسأله حجاب، مرتضي مطهري، انتشارات صدرا ـ فلسفة حجاب، علي محمدي، انتشارات ارم.)

ج ـ اسلام، رابطة مشروع را جايز ميداند و به آن سفارش فراوان نموده است; اما روابط نامشروع، به هر شكل كه باشد، مانند دوست پسر يا دختر كه آثار نامشروع نيز دارد را حرام و ناپسند ميدارد. شايسته است همة پسران و دختران، رعايت حلال و حرام را بنمايند تا ديگران پشت سر آنها حرف نزنند و به قول امروزيها، جلوگيري، بهتر از رفع و سرپوش گذاشتن است.

اين كه پس از آگاهي جامعه، حرفها نسبت به دختر بيشتر از پسران است، ناشي از فرهنگ و حساسيتي است كه نسبت به دختران و زنان در جامعه وجود دارد.

قرآن كريم، حرف و حديث در روابط اجتماعي، به ويژه در امور آبرويي، آن جا كه بر اساس شك و گمان باشد را به شدت مذمت فرموده آن را گناه ميداند: يَـََّأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ لاَيَسْخَرْ قَوْمٌ مِّن قَوْمٍ عَسَيََّ أَن يَكُونُواْ خَيْرًا مِّنْهُمْ وَ لاَنِسَآءٌ مِّن نِّسَآءٍ عَسَيََّ أَن يَكُنَّ خَيْرًا مِّنْهُنَّ وَ لا